Cùng với sự phát triển chung của ngành nuôi trồng thủy sản, trong những năm gần đây nghề nuôi cá nước ngọt, đặc biệt là nuôi cá tra, basa ao, bè đã thực sự có những bước phát triển, nông dân đã chuyển dần từ nuôi quảng canh, quảng canh cải tiến sang bán thâm canh và thâm canh, con giống được thả nuôi với mật độ dày, thức ăn chế biến tổng hợp được sử dụng.

Song hầu hết vẫn là phát triển tự phát, thiếu hoặc việc quy hoạch ở các địa phương chưa đuổi kịp sự phát triển tự phát; vấn đề bảo vệ môi trường sinh thái trong khu vực nuôi chưa được chú trọng. Đồng thời, một bộ phận không nhỏ người nuôi chưa nắm bắt tốt kỹ thuật nuôi, quản lý sức khỏe của động vật thủy sản trong ao, đầm nuôi nên dịch bệnh dễ phát sinh, lây lan và gây nhiều tổn thất to lớn về mặt kinh tế. Vì thế, vấn đề dịch bệnh vẫn luôn là mối quan tâm hàng đầu của người nuôi trồng thủy sản, họ đã tìm mọi cách làm giảm dịch bệnh phát sinh bằng cách sử dụng thuốc và hóa chất trong quá trình nuôi.

Việc sử dụng hóa chất, thuốc kháng sinh trị bệnh cho động vật thủy sản (tôm, cá) là điều tất yếu cần thiết. Tuy nhiên, đã có nhiều trường hợp sử dụng hóa chất, kháng sinh trong phòng trị bệnh cho vật nuôi thủy sản không tuân thủ các quy định về sử dụng hóa chất, kháng sinh nên đã có tác dụng ngược, tác động đến môi trường, hệ sinh thái của khu vực hoặc để lại dư lượng trong sản phẩm thủy sản; ít nhiều sẽ gây tác hại đến sức khỏe của người tiêu dùng, nhất là đối với các loại hóa chất, kháng sinh không được phép sử dụng trong nuôi trồng thủy sản.

Những vấn đề lưu ý khi sử dụng hóa chất trong nuôi trồng thủy sản

Có một vài lưu ý khi sử dụng hóa chất trong nuôi trồng thủy sản:

• Ảnh hưởng đến sức khỏe người trực tiếp sử dụng.
• Ảnh hưởng đến chất lượng sản phẩm do dư lượng hóa chất trong các sản phẩm thủy sản.
• Liên quan đến môi trường: ảnh hưởng của hóa chất sử dụng đến chất lượng nước và bùn đáy ao (phú dưỡng hóa môi trường, gia tăng chất hữu cơ, …), tác động đến cấu trúc và tính đa dạng sinh học; tồn lưu trong môi trường, tác động đến hệ vi sinh vật trong môi trường và đưa đến các dòng vi khuẩn kháng thuốc.
• Sự thiếu hiểu biết trong việc sử dụng hóa chất sẽ đưa đến việc để lại dư lượng hóa chất trong cơ thể đối tượng nuôi, hoặc sử dụng hóa chất không hiệu quả.

Do đó, để đạt hiệu quả cao khi sử dụng hóa chất cần tuân thủ các yếu tố sau đây:

• Chọn loại hóa chất dễ sử dụng, đơn giản
• Hóa chất sử dụng phải có hiệu quả và tác dụng nhanh
• Hiệu quả kinh tế sau khi sử dụng hóa chất

Các phương pháp sử dụng thuốc, hóa chất trong nuôi thủy sản

Để phòng trị bệnh cho động vật thủy sản thường áp dụng các phương pháp sau đây:

• Phương pháp tắm: Dùng thuốc với nồng độ tương đối cao tắm cho động vật thủy sản theo thời gian quy định (tương ứng với nồng độ thuốc cho phép), phương pháp này chỉ áp dụng trong trại giống hoặc môi trường nuôi có diện tích nhỏ.
• Phương pháp ngâm: Thuốc được dùng với nồng độ thấp và thời gian kéo dài, thường áp dụng cho các ao đầm nuôi với diện tích lớn. Để giảm lượng hóa chất sử dụng cần hạ thấp mực nước trong ao đầm nuôi, đồng thời cũng cần phải chuẩn bị một lượng nước sạch để chủ động cấp vào ao nuôi phòng khi có sự cố xảy ra.
• Phương pháp uống: Dùng thuốc hoặc các chế phẩm trộn vào thức ăn, phương pháp này thường kém hiệu quả đối với một số bệnh vì khi đối tượng nuôi bị bệnh khả năng hoạt động sẽ kém, do đó hoạt động bắt mồi thường kém đôi khi bỏ ăn nên kết quả điều trị thường không cao. Khi sử dụng phương pháp này cần bổ sung thêm dầu gan mực, dầu thực vật bao bên ngòai viên thức ăn để hạn chế thuốc, hóa chất bị mất đi do hòa tan trong môi trường nước nuôi.
• Phương pháp tiêm: Dùng thuốc tiêm trực tiếp vào cơ thể động vật thủy sản (chỉ áp dụng cho động vật quý hiếm hoặc đối tượng nuôi có giá trị kinh tế cao).